ഇന്ത്യൻ സംസ്കാരത്തിൻ്റെ ഏറ്റവും പുരാതനമായ തൊട്ടിലുകളിൽ ഒന്നായ ഉത്തർപ്രദേശ്. സംസ്ഥാനത്ത് ഹാരപ്പയും മോഹൻ-ജൊദാരോയും കണ്ടെത്തിയിട്ടില്ല എന്നത് ശരിയാണെങ്കിലും, ബന്ദ (ബുന്ദേൽഖണ്ഡ്), മിർസാപൂർ, മീററ്റ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് കണ്ടെത്തിയ പുരാതന വസ്തുക്കളാണ് അതിൻ്റെ ചരിത്രത്തെ ശിലായുഗത്തിൻ്റെയും ഹാരപ്പൻ കാലഘട്ടത്തിൻ്റെയും ആരംഭവുമായി ബന്ധിപ്പിക്കുന്നത്. ആദിമ മനുഷ്യരുടെ ചോക്ക് ഡ്രോയിംഗുകൾ അല്ലെങ്കിൽ കടും ചുവപ്പ് ഡ്രോയിംഗുകൾ മിർസാപൂർ ജില്ലകളിലെ വിന്ധ്യാൻ ശ്രേണികളിൽ വ്യാപകമായി കാണപ്പെടുന്നു. അത്രൻജി-ഖേര, കൗശാമ്പി, രാജ്ഘട്ട്, സോങ്ക് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് ആ പ്രായത്തിലുള്ള പാത്രങ്ങളും കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. കാൺപൂർ, ഉന്നാവോ, മിർസാപൂർ, മഥുര, ഈ സംസ്ഥാനത്ത് ആര്യന്മാരുടെ വരവ് എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്ന് ചെമ്പ് ലേഖനങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്. സിന്ധു നദീതടവും വേദ നാഗരികതകളും തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വിച്ഛേദിക്കപ്പെട്ടത് ഈ സംസ്ഥാനത്ത് കണ്ടെത്തിയ പുരാതന സ്ഥലങ്ങളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾക്കടിയിൽ കുഴിച്ചിട്ടിരിക്കാനാണ് സാധ്യത. വാസ്തുവിദ്യയുടെ നിരവധി ശൈലികൾ ഉത്തർപ്രദേശിൽ കാണാം. ഹിന്ദു ബുദ്ധ ശൈലിയിൽ നിർമ്മിച്ച കെട്ടിടങ്ങളും രാജകീയ സ്മാരകങ്ങളും ഇന്തോ-ഇസ്ലാമിക് വാസ്തുവിദ്യയുടെ സ്മാരകങ്ങളും അവധ്, ഷർഖി വാസ്തുവിദ്യാ ശൈലിയിലുള്ള കെട്ടിടങ്ങളും ശ്രദ്ധേയമാണ്. എപ്പോഴെങ്കിലും ഉത്തർപ്രദേശിൻ്റെ പരിധിക്കുള്ളിൽ സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്നതും ഇപ്പോൾ കണ്ടെത്താനാകാത്തതുമാണ്. ബിസി ആറാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഈ സംസ്ഥാനത്ത് ശാക്യനും മല്ലയും മറ്റ് ഭരണാധികാരികളും ചേർന്ന് നിർമ്മിച്ച സ്തൂപങ്ങൾക്കും മറ്റും സമാനമായ വിധി നേരിട്ടു. മഥുരയിലെ കങ്കാളി തിലയിൽ അവശിഷ്ടങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയ പ്രശസ്ത ജൈന സ്തൂപവും ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ് നിർമ്മിച്ചത്.